به نقل از «آنا»

از سوت اولین قطار ناصری در ایران تا ایجاد راه آهن استعماری

تاریخ انتشار: ۲۹ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۵۹۷۸۹

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری آنا، ایجاد راه آهن سراسری در ایران آرزویی بود که همه دولتمردان ایرانی از امیرکبیر تا ناصرالدین شاه و بعد‌ها پادشاهان دیگر تمایل داشت ایجاد کنند، اما استعمار در احداث آن سنگ اندازی می‌کرد.

ایجاد راه آهن و استفاده از قطار در ایران آرزوی دیرین دولتمردان ایرانی از جمله امیرکبیر بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما آرزو‌ها همیشه به راحتی سهل الوصول نیستند. آنروز‌ها ساخت راه آهن در ایران با مطامع دولت‌های استعماری آن زمان روس و انگلستان هماهنگ نبود. دولت روسیه به دلیل اینکه مایل نبود انگلستان به وسیله راه آهن به مرز‌های روسیه برسند. با احداث راه آهن مخالفت می‌کرد.  

دولت انگلستان نیز با این کار مخالف بود، به این خاطر که اعتقاد داشت اگر راه آهن در ایران ساخته می‌شد روس‌ها می‌توانستند نیرو‌های خود را به خلیج فارس و سپس به مرز هندوستان برسانند. مشکل دیگری دولتمردان ایرانی تامین بودجه ساخت راه آهن بود.

ناصرالدین شاه بالاخره پس از ده پانزده سال کش و قوس و چانه زنی و تأمین بودجه بالاخره در اواخر حکومت‌اش یعنی در سال ۱۳۰۱ قمری مطابق با ۱۲۶۳ شمسی مقدمات ریل کشی را توسط مهندس فابیوس بواتال  فرانسوی و همکاری بلژیکی‌ها فراهم کرد.

هر چند این مسیر راه آهن سراسری نبود که ناصرالدین شاه تمایل داشت این اتفاق در دوران سلطنتش رخ بدهد. اما هرچند آب دریا را اگر نتوان کشید. هم به قدر تشنگی باید چشید. ریل کشی ۵/۸ کیلومتری تهران  ـ شهرری تا اندازه‌ای شوق نصرالدین شاه را برآورده می‌کرد.

قطار طهران - حضرت عبدالعظیم اولین وسیله نقلیه عمومی بود که در ایران قدم گذاشت؛ و به دست ناصرالدین شاه در سال ۱۸۸۸ میلادی افتتاح شد.

این قطار که می‌توان قطار زیارتی نیز به آن گفت مشتاقان زیارت حضرت حضرت عبدالعظیم (ره) را از تهران به سمت حرم می‌برد.

مردم به جای قطار یا ترن آن را ماشین (دودی) نام نهادند. علت این نامگذاری این بود که لوکوموتیو این قطار از نوع ماشین‌های بخار بود و در هنگام حرکت گاهی بخار، غلیظ و سفیدرنگی از دودکش مخزن سوخت آن به هوا بر می‌خاست و به همین دلیل آن را ماشین دودی نامیدند.

ایستگاه مبدأ ماشین دودی خیابان گارد ماشین یا گار ماشین پایین‌تر از میدان شاه میدان قیام فعلی و مقصد آن در سیصد متری حرم قرار گرفته بود. ظرفیت ماشین دودی ۲۰۰ نفر بود و در روز‌های تعطیل به ویژه شب‌های جمعه صد نفری هم به در و پنجره واگن‌ها و یا روی سقف واگن‌های آن سوار می‌شدند و فاصله ۵/۸ کیلومتری را در ۳۰ دقیقه می‌پیمودند.

در ابتدای راه اندازی هر واگن مخصوص عده‌ای خاص بود که نام آنان را بر روی واگن‌ها نهاده بودند از جمله واگن شاهی، واگن عُلما و مجتهدین واگن ویژه نسوان یا بانوان و بالاخره واگن عمومی که بعد از کودتای ۲۸ مرداد و ورود امریکایی‌ها به ایران این نام‌ها از واگن‌ها برداشته شد و مردان و زنان کم کم به صورت مختلط مانند اتوبوس‌ها در کنار یکدیگر قرار گرفتند.

** شورش‌های نامعلوم

اما با نگاه اجمالی به تاریخ تحولات ایران به این نتیجه می‌رسیم که هر پدیده نوظهور با حوادث گوناگون انسانی غیر مترقبه نیز همراه است که نباید از آن غفلت کرد ماشین دودی نیز از این قاعده مستثنی نبود.

محمدحسن اعتمادالسلطنه در «روزنامه خاطرات» خود مورخ ۱۱ ذی‌القعده ۱۳۰۵ قمری می‌نویسد: «امروز چهار ساعت به غروب مانده جمعیت زیادی که به زیارت با کالسکه بخار می‌رفتند، شاگرد نانوایی که در کالسکه بود رذالت نموده، قبل از اینکه کالسکه‌ها بایستد خود را پایین می‌اندازد که برود. دامن قبایش به چرخ راه آهن‌گیر می‌کند و می‌افتد زیر چرخ، پا و کمر قطع شده و فی‌الفور می‌میرد. مردم لجاره بی‌تربیت که در این کالسکه‌ها بودند به فرنگی رعیت روس که بلیت‌ها را می‌گیرد، هجوم می‌آورند که چرا تو کالسکه را نگه نداشتی که رفیق ما این‌طور شد.

فرنگی هم از ترس فرار می‌کند که به اتاق توقفگاه می‌رود، تپانچه شش‌لول را به طرف آن‌ها خالی می‌کند. یکی به سینه مرد خیاطی می‌خورد و فی‌الفور می‌میرد. بعد از این قتل، جمعیت به طرف فرنگی هجوم می‌آورند و با چوب، چماق و سنگ وی را می‌زنند. اعضای بدن فرنگی را مجروح می‌کنند. حاکم عبدالعظیم می‌رسد، فرنگی را با خود می‌برد. الواط، چون می‌بینند که فرنگی را بردند کالسکه‌های راه‌آهن را می‌شکنند و با نفت آتش می‌زنند».

طبق اسناد و شواهد، این افراد چرم نیمکت‌ها را پاره کردند، آینه‌های دیوارکوب را شکستند، پرده‌ها را کندند و به غارت بردند. این واقعه باعث آشوب در ایستگاه و شکستن اثات آن می‌شود.

شرکت روسی- بلژیکی درصدد مطالبه غرامت برمی‌آید، اما با مداخله امام‌جمعه تهران و تهدید او که علمای نجف راه‌آهن را تحریم می‌کنند، غائله فیصله یافت.

** راه آهن سراسری در ایران در پهلوی اول و نقش مطامع استعماری در احداث آن

اما آرزوی اجرای راه آهن سراسری در روز چهارم اسفند ۱۳۰۵ شمسی لایحه تأسیس راه‌آهن سراسری ایران به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی رسید.

یکی از مهمترین لایحه‌هایی که در سال ۱۳۰۵ شمسی به مجلس ارائه شد، لایحه تأسیس راه آهن سراسری بود که بحث‌های فراوانی درپی  داشت. این لایحه از سوی مهدی‌قلی هدایت، وزیر فواید عامه به مجلس شورای ملی ارایه شد.

مهدی‌قلی هدایت (مخبرالسلطنه) در کتاب «خاطرات و مخاطرات» خود درباره طرح احداث خط آهن محمره (خرمشهر) به جز (بندر گز) می‌نویسد: «اول اسفند ۱۳۰۵ من پیشنهاد راه‌آهن را به مجلس بردم. من‌الغرائب، مصدق‌السلطنه مخالف شد که در عوض قندسازی باید دایر کرد. راه‌آهن منافع مادی مستقیم ندارد. گفتم از راه‌آهن منافع مادی مستقیم منظور نیست. منافع غیرمستقیم راه‌آهن بسیار است. نظمیه یا نظام هم منافع مادی ندارد، ضروری مصالح مملکت‌اند. قند هم به جای خود تدارک خواهد شد و اثبات شیء نفی ما عـدا نمی‌کند.». دکتر مصدق اعتقاد داشت که هزینه و زمان اجرای چنین طرحی توجیه اقتصادی و فنی ندارد.

تا سال‌ها راه‌آهن سراسری ایران همچنان که دکتر محمد مصدق پیش‌بینی کرده بود تنها به عنوان یک خط حمل و نقل داخلی برجای ماند و به علت محدودیت روابط ایران و اتحاد شوروی هرگز به طور عمده و مقرون به صرفه از این خط استفاده نشد.

دولت بریتانیا از همان ابتدا اعتقاد داشت که این خط آهن از شمال به جنوب کشیده شود، تا بتواند جهت حمله احتمالی به روسیه و سپس شوروی پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ استفاده شود.

حسین مکی در کتاب تاریخ بیست ساله ایران نقل می‌کند که احمدشاه نیز در پاسخ به پیشنهاد انگلیسی‌ها برای مفتوح ساختن باب مذاکره در مورد کشیدن راه‌آهن گفت: «راه‌آهنی که به صلاح و صرفه ایران است، راه‌آهنی است که از دزداب (زاهدان فعلی) شروع می‌شود و مسیر آن به اصفهان و تهران باشد و از آنجا به اراک و کرمانشاه متصل شود، یعنی از شرق به غرب ایران، چنانکه از زمان داریوش هم راه تجارت هندوستان در آسیا و سواحل مدیترانه همین راه بوده است و این راه برای ملت ایران نهایت صرفه را از لحاظ تجارت خواهد داشت، ولی راه‌آهن عراق به منجر خزر فقط جنبه نظامی و سوق‌الجیشی دارد و من نمی‌توانم پول ملت را گرفته یا از کشور‌های خارج وام گرفته و صرف راه‌آهنی که فقط جنبه نظامی دارد نمایم.» و در ادامه نیز نقل می‌کند که نایب‌السلطنه هندوستان در سال ۱۲۹۱ شمسی در مجلس عوام انگلستان گفته  است: «در مدت ۲۰ سال تأیید کردند که هندوستان باید محاط باشد، در یک حلقه کوه‌ها و صحرا‌ها که بدون تلفات زیاد و پول، غیرقابل عبور باشد.

این سیاست، هندوستان را از هر حمله‌ای حراست کرده و هیچ ملتی حق عبور از این منطقه حمایت شده را نداشت؛ اما اگر این راه‌آهن، راه‌آهن غربی- شرقی ایران ساخته می‌شد، آن وقت تمام آن سیاست به خطا بوده و به ما می‌گویند، این اصول را نپذیرید که سیاست حقیقی هند عبارت است از باز کردن سرحدات آن به طرف مغرب.»

با اینکه همگان به سودمندی راه‌آهن شرق و غرب چه از لحاظ تجاری و چه از لحاظ نظامی، آگاه بوده و اعتقاد داشتند که این مسیر کاربرد‌های فراوانی دارد، ولی رضاشاه آن را نپذیرفت. می‌توان تصور کرد که این موضع رضاشاه در درجه اول مربوط به نفوذ انگلیس بر ارکان دولتش بود و از سویی رضاشاه همیشه نسبت به روسیه نظر نامساعدی داشت و در آن هنگام مخالفت با شوروی را ارجح می‌دانست.

دنیس رایت در کتاب انگلیس‌ها در میان ایرانیان می‌نویسد: «تا پایان دوره قاجار هیچ خط آهن طویل‌المسافتی در ایران کشیده نشده بود، در نتیجه هیچگونه قصوری که از جانب بریتانیا باشد، نبود. جولیوس دو رویتر از میان جنبه‌های متعدد امتیاز وسیع و همه جانبه‌ای که در سال ۱۸۷۲ از شاه کسب کرده بود، در وهله نخست به راه‌آهنی دل بسته بود که امید داشت بین دریای خزر و خلیج فارس بکشد. دولت بریتانیا از خطری که روسیه را متوجه ایران ساخته بود، بیش از پیش نگران شده بود. سخت عقیده داشت که چنانچه راه‌آهنی بین خلیج فارس و درون ایران موجود نباشد، کمک نظامی بریتانیا به ایران در صورت حمله روسیه از شمال غیرممکن خواهد بود.»

روز یکشنبه ۲۳ مهرماه ۱۳۰۶ در بیرون دروازه گمرک، کلنگ راه آهن  توسط رضاشاه بر زمین زده شد و تکمیل آن ۱۱ سال به طول انجامید و هزینه آن عمدتا از محل مالیات ویژه‌ای که بر چای و قند و شکرتامین شد و کسری آن نیز از طریق وام‌های بانکی و اعتبارات دولتی فراهم شد.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: راه آهن اولین قطار قطار ملی رضا شاه راه آهن سراسری ناصرالدین شاه ماشین دودی راه آهنی واگن ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۵۹۷۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راهنمای سفر به بافق شهری در قلب کویر ایران

به گزارش گروه بازار خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌سفر به مناطق کویری ایران برای عاشقان طبیعت و بالاخص علاقه‌مندان به کویرنوردی، همیشه لذت‌بخش است؛ بافق، یکی از شهرهای یزد در قلب کویر ایران مقصد سفری جذاب و هیجان‌انگیز برای این دسته از افراد به شمار می‌رود. در این مطلب، با روش‌های رفتن به بافق، بهترین زمان سفر، هتل‌ها و اقامتگاه‌ها و جاذبه‌های دیدنی این شهر آشنا خواهید شد. شما درهرحال می‌توانید با بلیط قطار بافق سفری امن، ارزان و راحت را به این خطه از کشور تجربه کنید. قطارهای مسیر این شهرستان، امکانات بسیار خوبی دارند و به‌ویژه مناظر طبیعی مسیر ریلی بافق، هیجان سفرتان را چندین برابر می‌کند.

بافق کجاست؟

بافق مرکز شهرستان بافق و یکی از شهرهای استان یزد است. این شهرستان از سمت جنوب در همسایگی استان کرمان قرار دارد و در شرق آن شهرستان بهاباد واقع شده است. بزرگ‌ترین شوره‌زار استان یزد که بر اثر شوراب‌های رودخانه شور ایجاد شده در شمال غربی این شهر واقع قرار دارد و به نام کویر درانجیر شناخته می‌شود.

رودخانه شور، مهم‌ترین رودخانه بافق محسوب می‌شود که از ماهان کرمان آغاز شده و سرانجام در کویر درانجیر به‌گل‌نشسته است. معادن مهمی از جمله معدن سنگ‌آهن در منطقه بافق وجود دارد و این شهر را به یکی از مهم‌ترین شهرهای تامین‌کننده مواد اولیه صنعتی در کشور تبدیل کرده است. معادن گچ و سرب نیز از دیگر معادن این شهرستان هستند که نقش مهمی در اقتصاد منطقه و ایران ایفا می‌کنند.

بهترین زمان سفر به بافق یزد

به‌طورکلی، به دلیل کم‌بودن میزان بارش‌ها در یزد و همچنین سرعت بالای تبخیر آب، یزد جز استان‌های خشک کشور به شمار می‌رود. بافق نیز به‌عنوان شهری از این استان، چنین ویژگی‌هایی دارد، بااین‌حال باتوجه‌به اینکه شهرستان بافق از شرق با رشته کوه‌هایی هم‌جوار است، شرق این شهر آب‌وهوای کوهستانی و ملایم‌تری نسبت به مناطق غربی آن دارد. قسمت غربی این شهر دارای آب‌وهوای بیابانی و گرم‌‌وخشک است.

بهترین زمان سفر به شهر بافق را باید فصل بهار دانست. در این فصل به دلیل بارندگی‌هایی که در زمستان رخ داده، هوا رو به اعتدال می‌رود و خشکی زمستان و گرمای تابستان را ندارد.

همچنین بهترین زمان رفتن به کویرهای بافق را باید نیمه دوم سال دانست. در ۶ ماه دوم سال از گرمای شدید هوا کاسته می‌شود و بهترین فرصت برای لذت ‌بردن از زیبایی‌های این بهشت شگفت‌انگیز به‌حساب می‌آید. درکل می‌توان فصل پاییز را بهترین زمان رفتن به کویر بافق و سایر کویرهای استان یزد دانست.

چطور به شهرستان بافق برویم

برای رفتن به بافق می‌توانید از مسیرهای جاده‌ای یا ریلی استفاده کنید. این شهر با اکثر شهرهای ایران از جمله یزد، کرمان، مهریز، اردکان، تهران و مشهد دارای مسیرهای جاده‌ای است. در فهرست زیر فاصله بافق را با برخی از شهرهای ایران بیان کرده‌ایم.

فاصله یزد تا بافق: ۱۲۰ کیلومتر

فاصله تهران تا بافق: ۸۵۰ کیلومتر

فاصله اصفهان تا بافق: ۴۳۰ کیلومتر

فاصله اهواز تا بافق: ۹۳۰ کیلومتر

فاصله بندرعباس تا بافق: ۶۱۷ کیلومتر

فاصله ایلام تا بافق: ۱۰۷۶ کیلومتر

فاصله اردبیل تا بافق: ۱۲۹۲ کیلومتر

فاصله تبریز تا بافق: ۱۳۲۷ کیلومتر

فاصله رشت تا بافق: ۱۰۳۱ کیلومتر

سفر به بافق با قطار

بافق دارای ایستگاه راه آهن است و سالانه سفرهای متعددی از این ایستگاه و به آن صورت می‌گیرد. با خرید بلیط قطار بافق می‌توانید از تهران، مشهد، اهواز، یزد، کرمان و بسیاری شهرهای دیگر به بافق سفر کنید. قطارهای مهم در مسیر این شهر، واگن‌های شرکت‌های جوپار و بن‌ریل هستند که با امکانات بی‌نظیر خود سفری راحت و آرامش‌بخش را برایتان فراهم می‌کنند.

هتل و مسافرخانه‌های بافق

شهر بافق به دلیل محبوبیت کویر دیدنی و شگفت‌انگیز آن و همچنین جاذبه‌های توریستی دیگر، یکی از محبوب‌ترین مقاصد سفر بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی به شمار می‌رود. در همین راستا، هتل‌ها، مسافرخانه‌ها و اقامتگاه‌هایی با امکانات مناسب در این شهر تاسیس شده است؛ در فهرست زیر نام اقامتگاه‌ها و هتل‌های بافق را ذکر کرده‌ایم.

هتل مجلل سه ستاره علم‌دار

هتل نیکان بافق یزد

مهمان‌سرای زیتون

مرکز رفاهی خانه معلم

اقامتگاه بوم‌گردی قلعه آریز

خانه‌های روستایی مناسب‌سازی شده برای اقامت مسافران

با رزرو اقامتگاه و هتل در بافق، این فرصت را دارید تا به بسیاری از جاهای دیدنی این شهر بروید و با کوله‌باری پر از تجربه‌های جدید به شهر خود بازگردید.

جاهای دیدنی بافق یزد

بافق شهری تاریخی در دل کویر است و همین دو ویژگی کافی است تا جاذبه‌های متنوعی را در این شهر به وجود بیاورد. در سفر به این شهرستان، علاوه بر فرصت تفریح و کمپینگ در کویرهای بافق از جمله کویر درانجیر و کاراکال می‌توانید به بازدید مکان‌های تفریحی و تاریخی این شهر بروید. برخی از جاذبه‌های گردشگری بافق را در فهرست زیر نام برده‌ایم.

خانه شاعر مشهور و خوش‌کلام ایرانی، وحشی بافقی

میدان خان، بنایی متعلق به دوران زندیه و قاجاریه در مرکز شهر

روستای گردشگری قطرم، منطقه‌ای باستانی و خوش آب‌وهوا در نزدیکی بافق

دره سنگاب بیشه در بافق، جاذبه‌ای شگفت‌انگیز از دل طبیعت

نخلستان‌های بافق، جلوه دیگری از زیبایی‌های طبیعت مناطق گرم و خشک

حمام تاریخی کاکامیر، بنایی مربوط به دوران زندیه

قلعه شهرآباد بنایی تاریخی مربوط به دوران قاجار

سوغات بافق

علاوه بر جاهای دیدنی مذکور، می‌توانید به بازارها و مراکز خرید بافق بروید و سوغات این شهر را به‌عنوان یادگاری از قلب کویر ایران خریداری کنید. از جمله مهم‌ترین سوغات بافق یزد می‌توانیم به خرما، پسته، روناس، انار و گندم اشاره کنیم. همچنین اقلامی از قبیل حصیرهای زیرانداز، بادبزن، کلاه، ریسمان و پادری که هنر دست هنرمندان این شهر است، به‌عنوان صنایع‌دستی بافق یزد شناخته می‌شوند.

فلای تودی؛ همراهی همیشگی برای سفری راحت و خاطره‌انگیز

بافق شهری زیبا در دل کویر با ده‌ها جاذبه تاریخی، فرهنگی و طبیعی، یکی از مقاصد محبوب گردشگران به‌ویژه علاقه‌مندان به کویرنوردی است. درانجیر مهم‌ترین کویر بافق است که سکوت و آرامشی بی‌نظیر دارد. برای رفتن به بافق و دیدن زیبایی‌های وصف‌ناپذیر این شهرستان می‌توانید از اتوبوس، ماشین شخصی یا قطار استفاده کنید. با خرید بلیط قطار بافق امکان سفر از مناطق بسیاری به این شهر وجود دارد. برای خرید بلیط قطار می‌توانید به سایت فلای تودی مراجعه کنید.

سایت گردشگری فلای تودی، بزرگ‌ترین مرجع خرید بلیط و رزرو هتل در ایران است که امکان رزرو و خرید بلیط قطار، رزرو پروازهای داخلی و خارجی، رزرو هتل داخلی و خارجی، خرید تور، صدور بیمه‌های مسافرتی و حتی اقدامات درخواست ویزا را در سریع‌ترین زمان و با بهترین کیفیت برای هم‌وطنان فراهم کرده است.

انتهای پیام/